Nasz patron
Życiorys Stanisława Skarżyńskiego1899
płk pil. Stanisław Skarżyński
Stanisław Jakub Skarżyński urodził się 1 maja 1899 roku w Warcie w powiecie sieradzkim. Jego ojciec, mgr Władysław Skarżyński herbu Bończa, był właścicielem apteki. Matka to Wacława z Kozłowskich.
Stanisław uczęszczał do szkoły podstawowej w rodzinnym mieście. W latach 1908-1914 kontynuował naukę w gimnazjum w Kaliszu. Ukazanie się nad Kaliszem pierwszego samolotu skierowało jego uwagę w stronę lotnictwa. Odtąd konstruował różne modele samolotów.
1914
W 1914 roku, po wybuchu I wojny światowej, rodzice postanowili wysłać syna do szkoły w Warszawie, a później we Włocławku. Stanisław Skarżyński w 1918 roku zdał we Włocławku maturę i ukończył tajną szkołę podoficerską w stopniu sierżanta podchorążego. Również w 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Walczył o niepodległość Polski w ramach 29 Pułku Strzelców Kaniowskich, w stopniu podporucznika. W czasie podróży z raportem do dowódcy dostał kulę w plecy i doznał okresowego paraliżu nóg.
1920
Następnie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Szesnastego sierpnia 1920 roku walcząc w szeregach 29 Pułku Strzelców Kaniowskich pod Radzyminem, został ranny odłamkiem granatu w prawą nogę. Musiał poddać się kilku operacjom kolana i dwuletniemu leczeniu szpitalnemu. Dzięki wysiłkowi ortopedy chory staw zaczął funkcjonować. Skarżyński przeszedł 11 operacji. pełnej sprawności fizycznej jednak nie odzyskał. Za udział w bitwie radzymińskiej odznaczono go Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari 5 klasy, a w 1922 roku nadano mu stopień porucznika.
Srebrny krzyż Virtuti Militari
1925
Przeniesiony do rezerwy Skarżyński nie ustawał w wysiłkach, by dostać się do szkoły lotniczej. Wbrew zakazom lekarzy, dzięki nienagannej opinii i zasługom wojennym przyjęto go w czerwcu 1925 roku do Szkoły Lotniczej w Bydgoszczy. Opanował wspaniale technikę pilotażu oraz obsługę samolotu na ziemi.
W 1926 roku Skarżyński dostał przydział do I Pułku Lotniczego w Warszawie. Szybko awansował na dowódcę eskadry liniowej. W 1927 roku zdobył rangę kapitana. Od lutego 1930 roku Skarżyński pracował w Departamencie Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych, w Dziale Studiów, gdzie toczyły się burzliwe dyskusje nad projektami rajdów dookoła świata.
1931
Skarżyński odbywał loty w eskadrze z porucznikiem Andrzejem Markiewiczem. Obaj piloci przygotowali i przedstawili władzom projekt rajdu nad Afryką, który dość szybko sfinalizowano. Samolot PZL-Ł2 ze znakami SP-AFA wystartował z Warszawy 1 lutego 1931 roku z kapitanem Skarżyńskim i pomocnikiem obserwatorem Andrzejem Markiewiczem na podbój Afryki. Długość trasy nad Afryką wynosiła 25 770 km. W Warszawie piloci znaleźli się 5 maja 1931 roku. Lot dookoła Afryki uczynił Skarżyńskiego pilotem znanym na całym świecie.
Samolot PZŁ-L2
Stanisław Jakub Skarżyński (1934)
W latach 1931-33 I Pułk Lotniczy przeniósł się na Okęcie. Tu rozwijało się pełne inicjatywy życie lotnictwa sportowego. Tęsknota za nowym rajdem opanowywała Skarżyńskiego coraz silniej. Atlantyk nie przestawał kusić. Na międzynarodowych zawodach szybowcowych w Rhon uzyskał zgodę generała Orlicz-Dreszera na samotny rajd nad Atlantykiem. Miał lecieć samolotem RWD-5, najmniejszym, jaki dotąd bywał w tym rejonie.
1933
Siódmego maja o godz. 23.00 Skarżyński wystartował z Saint Louis na podbój Atlantyku.
W Maceio w Brazylii wylądował 8 maja o godz. 19.30. Przelot trwał więc 20.5 godziny na dystansie 3582 km. Podróż nad Atlantykiem Skarżyński odbywał samotnie. Jedynym towarzyszem i łącznikiem pilota ze światem była busola. Wrócił do kraju 2 sierpnia 1933 roku. Wyczyn nagrodzono w 1934 roku przyznaniem stopnia majora. FAI zaś uhonorowała polskiego lotnika medalem Bleriota w 1936 roku.
Samolot RWD-5bis Stanisława Skarżyńskiego (SP-AJU)
Rekordowy lot Skarżyński wykonał na specjalnej wersji RWD-5 oznaczonej RWD-5bis i noszący znaki SP-AJU. W miejscu tylnej kabiny, w której zlikwidowano okna, zainstalowany był dodatkowy zbiornik paliwa, a w skrzydłach dwa dalsze zbiorniki.
Z inicjatywy Stowarzyszenia Lotnictwa Eksperymentalnego Polski zbudowany został w 2000 samolot turystyczny RWD-5R “Stanisław Skarżyński” (SP-LOT).
Samolot uległ wypadkowi 1.09.2018 r. podczas Pikniku Lotniczego na lotnisku Aleksandrowice w Bielsku Białej.
Samolot został odbudowany i w nowych barwach i pod historycznym znakiem SP-AJU został oblatany w 2.07.2023 r.
Replika RWD-5R (SP-LOT)
1931
Życie rodzinne Skarżyńskiego rozpoczęło się w 1931 roku. Jego żoną została Julia Frenkiel. W 1934 roku urodził się jego syn, Maciej.
1938
W roku 1938 Stanisław Skarżyński posiadał już stopień podpułkownika. Został zastępcą dowódcy 4 pułku lotniczego w Toruniu.
1939
W 1939 roku wybrano go na Prezesa Aeroklubu Rzeczypospolitej.
W sierpniu 1939 roku wyjechał do Rumunii w charakterze zastępcy attache lotniczego, skąd organizował przerzuty polskich lotników do Francji, do której sam dostał się w roku 1940.
1940
Organizował tam lotnictwo, a następnie ewakuował je do Wielkiej Brytanii.
W czerwcu 1940 roku Skarżyński został komendantem Polskiej Szkoły Pilotażu w Newton. Jego wielką ambicją było odbywanie lotów bojowych. Rozpoczął kursy jako drugi pilot w 305 Dywizjonie Bombowym Ziemi Wielkopolskiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego przy RAF. Dywizjon ten bombardował cele przemysłowe i strategiczne położone we Francji, Niemczech i Włoszech.
1942
W dniu 25 czerwca 1942 roku ppłk. Stanisław Skarżyński wystartował na nocnym bombowcu Wickers Wellington MK II nr 8528 na swój ostatni lot bojowy. Była to wyprawa 1000 samolotów mająca zbombardować Bremę. Niemiecka obrona przeciwlotnicza na trasie i nad miastem była bardzo silna. Przed dotarciem do celu maszyna została kilkakrotnie trafiona, a odłamki pocisków raniły podpułkownika. Skarżyńskiego w obie nogi. Samolot dotarł jednak do celu. Po zrzuceniu bomb, w drodze powrotnej, Skarżyński jako drugi pilot przejął stery. Na skutek awarii uszkodzonych silników załoga zdecydowała o wodowaniu samolotu na Morzu Północnym. Skarżyński posadził samolot na falach i dał rozkaz do opuszczenia maszyny przez załogę. Czterej jej członkowie uratowali się korzystając z gumowej łodzi ratunkowej, dinghy. Skarżyński znalazł się, niestety, po przeciwnej stronie kadłuba samolotu. To uniemożliwiło wszelki ratunek pilota-inwalidy. Ciało bohatera zostało wyrzucone przez morze na holenderską wyspę Terschelling. Zwłoki znaleźli Niemcy i przekazali mieszkańcom jedynego na tej wyspie miasta West, a ci pochowali je z honorami na miejscowym cmentarzu w mogile nr 62.
Skarżyński rozsławił imię Polski jako żołnierz i pilot-bohater. Otrzymał wiele odznaczeń. Był autorem książek: “25 770 km nad Afryką” (1931) i “Na RWD-5 przez Atlantyk” (1933).
W Krakowie imię sławnego lotnika nosi Szkoła Podstawowa nr 128 (od 1973 roku), a także 8 Baza Lotnictwa Transportowego (formacja NATO). Dwunastego kwietnia 2003 roku odbyły się uroczystości związane z oficjalnym nadaniem XXIII LO w Krakowie imienia Stanisława Skarżyńskiego.
Źródła obrazów:
- Stanisław Jakub Skarżyński: Wikimedia Commons | Domena publiczna
- Srebrny krzyż orderu wojennego Virtuti Military: Andrzejwojciechowski | CC BY-SA 3.0 Unported
- Prototyp polskiego samolotu łącznikowego PZL Ł.2: Wikimedia Commons | Domena publiczna
- Stanisław Jakub Skarżyński (1934): Wikimedia Commons | CC BY-SA 3.0 Unported
- RWD-5bis: Wikimedia Commons | Domena publiczna
- RWD-5R SP-LOT: Andrzej Rejter | Za zgodą autora